Qəzza atəşkəsi: İsrail və HƏMAS daha çox girov cəsədi mübadilə etdi

İsrail və Həmas arasında həbsdə olanların mübadiləsi

İsrail və Həmas arasında daha çox əsirlərin cəsədləri mübadilə edilib. Lakin Fələstin qruplaşması İsrailin Misirlə mühüm Rəfah keçidini yenidən açmaqdan imtina etməklə Qəzzada atəşkəs sazişinin şərtlərini pozduğunu bildirib. Çərşənbə axşamı gecə daha iki İsrail əsirinin – bir əsgər və bir mülki şəxsin cəsədi İsrailə qaytarılıb. Onların 85 yaşlı Aryeh Zalmanovich və 38 yaşlı ordu baş serjantı Tamir Adar olduğu müəyyən edilib. Cəsədləri əvvəlcə Qəzzada Qəssam Briqadaları tərəfindən təşkil edilən təhvilvermə zamanı Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi (BQXK) qəbul edib. İsrail ordusu Zalmanovichin 2023-cü il noyabrın 17-də Qəzzada əsirlikdə öldüyünü, Adarın isə 2023-cü il oktyabrın 7-də İsrailin cənubunda gedən döyüşlərdə həlak olduğunu və cəsədinin Fələstin ərazisinə aparıldığını açıqlayıb. Həmas bu günə qədər İsraillə Qəzzada atəşkəs razılaşması çərçivəsində 15 İsrail əsirinin cəsədini təhvil verib. Daha 13 cəsədin İsrailə qaytarılması gözlənilir. Lakin Həmas bildirib ki, Fələstin ərazisindəki geniş dağıntılar və İsrail ordusunun Qəzzanın müəyyən hissələrinə nəzarətini davam etdirməsi cəsədlərin tapılmasını ləngidir. Fələstin qruplaşması həmçinin Qəzzada atəşkəs başlayan ilk gündə 20 sağ əsiri azad edib. Çərşənbə axşamı günün əvvəlində İsrail həbsində həlak olmuş 15 fələstinlinin cəsədi Qəzzaya qaytarılıb və müəyyən edilməsi üçün Nasser Tibb Kompleksinə aparılıb. Qəzzada atəşkəs sazişinə əsasən, İsrail öz həbsxanalarından 2000-ə yaxın sağ fələstinli məhbusu azad edib və daha 360 vəfat etmiş fələstinlinin cəsədini təhvil verməyi öhdəsinə götürüb. Keçən həftə İsrail tərəfindən qaytarılan 45 fələstinlinin cəsədini qəbul edən məhkəmə tibb ekspertləri qrupu, bəzilərinin hələ də qandallı olduğunu və fiziki zorakılıq, həmçinin ehtimal olunan edam əlamətləri daşıdığını bildirib. Bisan Araşdırma və İnkişaf Mərkəzinin icraçı direktoru Ubai Əl-Aboudi, İsrail tərəfindən həbs edilən fələstinlilərin də "girov" hesab edilməli olduğunu vurğulayıb. Ramallahdan "Al Jazeera"ya danışan Əl-Aboudi, "Bu sistem fələstinliləri insanlıqdan məhrum edir," deyərək əlavə edib: "Fələstinli məhbuslardan danışarkən, əslində girovlardan danışırıq." Əl-Aboudi qeyd edib ki, onilliklər ərzində Fələstin əhalisinin təxminən 20 faizi İsrail tərəfindən həbs edilib və ya saxlanılıb. O, 2023-cü ilin oktyabrında Qəzzaya qarşı müharibə başlayandan bəri İsrail həbsxanalarındakı vəziyyətin kəskin şəkildə pisləşdiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, "Onların əksəriyyəti lazımi hüquqi prosedurlar olmadan, heç bir ittiham irəli sürülmədən, sadəcə xarici hərbi işğalçı qüvvələrin əmrləri əsasında saxlanılır."

Rəfah keçidi bağlı qalır: Qəzzada atəşkəsin pozulması iddiaları

Çərşənbə axşamı Qətərdə Türkiyə rəsmiləri ilə danışıqlarda iştirak edən Həmas rəsmiləri nümayəndə heyəti, İsrailin "təkrarlanan pozuntularına" baxmayaraq, Fələstin qruplaşmasının Qəzzada atəşkəs sazişinə sadiq qaldığını bəyan edib. Həmas rəsmiləri verdikləri açıqlamada, İsrailin "xəstə və yaralıların səyahəti üçün Rəfah keçidini açmaqdan imtina etməsi və Qəzzaya humanitar yardımın girişinə mane olması" ilə atəşkəsin həyata keçirilməsini gecikdirdiyini bildirib. Həmas nümayəndə heyətinin rəhbəri Mücahid Məhəmməd Dərviş, həmçinin "xalqımızın öz müqəddəratını təyin etmək hüququnu və paytaxtı Qüds olan müstəqil dövlətə sahib olmaq hüququnu" vurğulayıb. Türkiyə, bu ayın əvvəlində Misirin Şarm əş-Şeyx şəhərində ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzzada atəşkəs razılaşması ilə bağlı sənədini imzalayan tərəflər arasında olub. Rəfah keçidi 2024-cü il mayın 7-dən bəri bağlı qalır. Həmin tarixdə İsrail qüvvələri Qəzza zolağının cənubundakı Rəfah şəhərinə soxularaq keçidi ələ keçirmişdi; o vaxt bir milyona yaxın insan orada sığınacaq tapmışdı. Fələstin ərazisini Misirlə birləşdirən bu keçid, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən humanitar yardıma çıxış üçün iki "arteriyadan" biri kimi xarakterizə edilib. BMT-nin ən yüksək məhkəməsi olan Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi (BƏM), Cənubi Afrikanın təcili müraciətindən sonra İsrailə 2024-cü il mayın 24-də Rəfah keçidini yenidən açmağı əmr etmişdi. Lakin keçid, yalnız qonşu Kərəm Əbu Salem keçidi vasitəsilə məhdud girişlə bağlı qalmaqda davam edir. Rəfah sakinləri dağıdılmış şəhərə yalnız 2025-ci il yanvarın 19-da başlayan müvəqqəti atəşkəsdən sonra qayıda biliblər. Həmin atəşkəs zamanı Rəfah keçidi fevral ayında tibbi evakuasiyaları təmin etmək üçün müvəqqəti olaraq yenidən açılıb, lakin İsrail martın sonunda Rəfah üçün yeni məcburi təxliyə əmrləri verib. Keçid 2024-cü ilin may ayından bəri humanitar yardım üçün bağlı qalır.

24 saat