İsrail parlamenti işğal altındakı İordan Qərb Sahilinin ilhaqı üçün addım atdı

İsrail parlamenti işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinə İsrail suverenliyinin tətbiqini nəzərdə tutan qanun layihəsinin ilkin təsdiqinə səs verib. Bu addım, Fələstin ərazilərinin ilhaqına bərabərdir və beynəlxalq hüququn açıq-aşkar pozulması hesab olunur. İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahunun və onun rəhbərlik etdiyi Likut partiyasının müqavimətinə baxmayaraq, 120 yerlik Knessetdə deputatlar çərşənbə axşamı 25-24 səslə layihəni irəlilədib. Bu, qanunun qüvvəyə minməsi üçün lazım olan dörd səsvermədən birincisidir. Knessetdən verilən açıqlamada, qanun layihəsinin "İsrail Dövlətinin suverenliyini Yəhudiya və Samariya (İordan çayının qərb sahili) ərazilərinə şamil etmək" məqsədilə ilkin oxunuşda təsdiqləndiyi bildirilib. Layihə indi daha ətraflı müzakirələr üçün Knesset Xarici İşlər və Müdafiə Komitəsinə göndəriləcək. Bu səsvermə, ABŞ prezidenti Donald Trampın İsrailin işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilini ilhaq etməsinə icazə verməyəcəyini bildirməsindən bir ay sonra baş tutub. Eyni zamanda, ABŞ Vitse-prezidenti JD Vensanın Qəzzada atəşkəs razılaşmasını möhkəmləndirmək üçün İsrailə səfəri zamanına təsadüf edib. Likut partiyası bəyanatında bu səsvermələri "müxalifətin ABŞ ilə əlaqələrimizə zərər vermək məqsədi daşıyan daha bir təxribatı" adlandırıb. "Əsl suverenlik rekord üçün şou qanunu ilə deyil, yerdə düzgün işlərlə əldə ediləcək", – deyə bəyanatda qeyd olunub. İşğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinin ilhaq edilməsi, BMT qətnamələrində qeyd olunan Fələstin-İsrail münaqişəsinə iki dövlətli həll variantının həyata keçirilməsi imkanlarını effektiv şəkildə sonlandıracaq.

Likut üzvü həlledici səsi verdi

Netanyahunun koalisiyasından bəzi üzvlər – Milli Təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvirin Yəhudi Gücü partiyasından və Maliyyə naziri Bezalel Smotriçin Dini Sionizm fraksiyasından – qanun layihəsinin lehinə səs verib. Smotriç X-dəki paylaşımında "Xalq danışdı" deyib. O əlavə edib: "Yəhudiya və Samariyanın bütün ərazilərinə – əcdadlarımızın miraslarına – tam suverenlik tətbiq etmək və qonşularımızla güclü mövqedən sülh müqavilələrini təşviq etmək zamanı gəldi." Qanun layihəsi, hökumət koalisiyasına daxil olmayan ifrat sağçı Noam Partiyasının lideri Avi Maoz tərəfindən irəli sürülüb. Likut partiyasının əksər deputatları səsvermədə bitərəf qalıb və ya iştirak etməyib, lakin partiyanın bir üzvü – Yuli Edelşteyn – Netanyahunun müqavimətinə baxmayaraq həlledici səsi layihənin lehinə verib. O, X-dəki paylaşımında bildirib: "Məhz bu anda, bütün vətənimizdə İsrail suverenliyi gündəmdədir." Müxalifət partiyası tərəfindən Maale Adumim qəsəbəsinin ilhaqını təklif edən ikinci bir qanun layihəsi də qəbul edilib. Avqust ayında İsrail, Knesset beynəlxalq ictimaiyyətin gələcək Fələstin dövlətinin mövcudluğunu məhv edəcəyi barədə xəbərdarlıq etdiyi işğal altındakı İordan çayının qərb sahilindəki Maale Adumim və Qüds arasında böyük bir yaşayış məskəni layihəsini təsdiqləmişdi.

Beynəlxalq hüququn açıq-aşkar pozulması

Bu səsvermələr İordaniyanın sərt qınağına səbəb olub. İordaniya Xarici İşlər və Diaspor Nazirliyi bəyanatında Knessetin iki qanun layihəsinə ilkin təsdiqini "ən sərt şəkildə" pislədiyini bildirib. "Bu, beynəlxalq hüququn açıq-aşkar pozulması, iki dövlətli həll variantının sarsıdılması və Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə və 4 iyun 1967-ci il sərhədləri əsasında, işğal olunmuş Qüds paytaxt olmaqla müstəqil, suveren dövlətini qurmaq kimi ayrılmaz hüquqlarına qəsd kimi qiymətləndirilir", - deyə X-də yayımlanan bəyanatda qeyd edilib. "Nazirlik vurğuladı ki, İsrailin işğal olunmuş Fələstin əraziləri üzərində heç bir suverenliyi yoxdur." 700 mindən çox israilli işğal altındakı İordan çayının qərb sahili və Şərqi Qüdsdəki qeyri-qanuni yaşayış məskənlərində yaşayır. İsrailin işğal altındakı İordan çayının qərb sahilindəki bütün yaşayış məskənləri beynəlxalq hüquqa görə qeyri-qanunidir. BMT-nin əsas məhkəməsi 2024-cü ildə İsrailin Fələstin ərazilərini, o cümlədən İordan çayının qərb sahilini işğalının və oradakı yaşayış məskənlərinin qeyri-qanuni olduğunu və mümkün qədər tez geri çəkilməli olduğunu bildirib. Netanyahunun koalisiyasının üzvləri illərdir ki, İsrailin işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinin bəzi hissələrini rəsmi olaraq ilhaq etməsini tələb edir. Netanyahunun hökuməti sentyabrda bəzi Qərb müttəfiqlərinin Fələstin dövlətini tanımasına cavab olaraq ilhaq planlarını müzakirə edirdi. Lakin ABŞ prezidenti Donald Tramp belə bir addımın qəbuledilməz olduğunu açıq şəkildə bildirdikdən sonra bu planlardan geri çəkilmişdi.

Ritorik jest

İsrailli siyasi analitik Ori Qoldberq, bu səsverməni, Qəzza atəşkəs razılaşması ilə bağlı Netanyahunun "əsasən nümayiş xarakterli" cavabının bir hissəsi kimi qiymətləndirib. "Knesset bu gün İordan çayının qərb sahili üzərində İsrail suverenliyini tətbiq etməyi nəzərdə tutan bir qanun layihəsinin ilkin mərhələsini keçirdi ki, bu da texniki cəhətdən ilhaqa bənzəməlidir. Lakin bu, ritorik bir jestdir", - deyə o bildirib. ABŞ prezidenti Donald Trampın ilk prezidentlik dövründə vasitəçilik etdiyi "İbrahim Sülh Sazişləri" çərçivəsində İsraillə əlaqələr quran Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri keçən ay İordan çayının qərb sahilinin ilhaqını qırmızı xətt hesab etdiyi barədə xəbərdarlıq edib.

24 saat