Büdcə kəsirini vətəndaşlar mı ödəyəcək?

Yaxın günlərdə Milli Məclisdə müzakirəyə çıxarılacaq vergi dəyişiklikləri paketi ilə bağlı detallar ictimaiyyətə açıqlanıb. Bu dəyişikliklər yalnız vətəndaşların sosial vəziyyətini yaxşılaşdıran bəzi vergi güzəştlərinin ləğvi ilə kifayətlənmir. Eyni zamanda, bir sıra vergi növləri üzrə həm sahibkarların, həm də sadə vətəndaşların xərclərini artıracaq yeni tətbiqlər də nəzərdə tutulur.

Gəlir Vergisi Güzəştlərinin Ləğvi

İlk növbədə, qeyri-neft sektorunda fəaliyyət göstərən özəl müəssisələrdə çalışan, aylıq əməkhaqqı 8 min manata qədər olan muzdlu işçilər üçün tətbiq edilən gəlir üzrə vergi güzəşti aradan qaldırılır. 2026-cı il yanvarın 1-dən etibarən, son 7 ildə "sıfır" dərəcə ilə vergi ödəyən təxminən 1 milyon muzdlu işçi üçün yeni gəlir vergisi dərəcələri qüvvəyə minəcək: * Aylıq əməkhaqqı 2500 manata qədər olduqda, 3 faiz (2028-ci ildən 7 faiz); * Aylıq əməkhaqqı 2500-8000 manat intervalında olduqda, 75 manat + 2500 manatdan yuxarı məbləğin 10 faizi (2028-ci ildən 175 manat + 2500 manatdan yuxarı məbləğin 10 faizi); * Aylıq əməkhaqqı 8000 manatdan çox olduqda, 625 manat + 8000 manatdan yuxarı məbləğin 14 faizi (2028-ci ildən 725 manat + 8000 manatdan yuxarı məbləğin 14 faizi); Hazırda aylıq maaşı 8 min manatdan çox olan şəxslər yalnız həmin məbləği aşan hissədən 14 faiz gəlir vergisi ödəyirlər. Məsələn, 9 min manat əməkhaqqı alan şəxs cəmi 140 manat vergi ödəyir ki, bu da ümumi məvacibin təxminən 1,5 faizinə bərabərdir. Lakin gələn ildən etibarən eyni məbləğdə maaş alan işçi 765 manat, yəni gəlirinin təxminən 8,5 faizini ödəməli olacaq. Yaxud, aylıq brüt əməkhaqqı 3 min manat olan şəxs, "sıfır" dərəcə ilə vergi ödədiyi halda, 2026-cı ildən 105 manat gəlir vergisi ödəməli olacaq. Sosial və tibbi sığorta da nəzərə alınmaqla, bu şəxsin maaşından ümumilikdə 420 manat tutulacaq. 2028-ci ildən isə bu məbləğdə məvacib üçün vergi yükü iki dəfədən çox artacaq.

Digər Vergi Dəyişiklikləri və Artımlar

Xaricdən alınan elektrik mühərrikli minik avtomobillərin həm idxalına, həm də ölkə daxilində satışına tətbiq olunan Əlavə Dəyər Vergisi (ƏDV) güzəşti ləğv edilir. Bu günə qədər həmin avtomobillərdən ƏDV tutulmurdu. Bəzi spirtli içki növləri və tütün məmulatları üzrə aksiz vergisinin 15-20 faiz aralığında artırılması planlaşdırılır. Məsələn, 1000 ədəd siqaret üçün alınan aksiz vergisinin məbləği 45,5 manatdan 55 manata, içməli spirtin hər litri üçün isə 4,8 manatdan 5 manata qaldırılır. Avtomobillərin idxalı üçün aksiz vergisinin məbləğində də ciddi artım gözlənilir. İndiyə qədər istismar müddəti 7 ildən çox olan dizel mühərrikli minik avtomobillərinin aksiz vergisinə 1,2, benzin mühərrikli avtomobillərin aksiz vergisinə isə 1,5 artırıcı əmsal tətbiq edilirdisə, gələn ildən həmin əmsallar 25 faiz artırılaraq müvafiq olaraq 1,5 və 2 kimi tətbiq olunacaq. Məsələn, 10000 manat aksiz vergisi hesablanmış avtomobil üçün gələn il 2500 manat əlavə vergi ödənilməli olacaq. Bu, ümumi vergi dəyişiklikləri paketinin mühüm hissəsidir.

Yanacağa Tətbiq Edilən Yol Vergisi Artımı

Nəhayət, artan daha bir vergi yükü yol vergisi ilə bağlıdır. İndiyə qədər ölkədə istehsal olunan və daxili bazarda satılan avtomobil benzini, dizel yanacağı və maye qazın hər litrinə görə topdansatış qiymətindən 2 qəpik vergi alınırdısa, gələn ildən bu məbləğ 3,5 dəfə artırılaraq 7 qəpiyə çatdırılır. Ekspertlər hesab edir ki, bu artım bir müddət sonra yanacağın pərakəndə satış qiymətlərinə də təsirini göstərəcək. Beləliklə, gələn il dövlət büdcəsinin gəlirləri cəmi 0,7 faiz artırılacaq. Aydındır ki, bu kiçik artım hökumətin iqtisadi inkişaf hesabına təmin edilə bilməyib. Artımın əsas mənbəyi biznesin və vətəndaşların vergi yükünün artırılmasıdır. Təkcə yol vergisindəki 3,5 dəfəlik artım dövlət büdcəsinə əlavə 250 milyon manata yaxın vəsait gətirəcək. Bu genişmiqyaslı vergi dəyişiklikləri ölkənin iqtisadi gündəmində mühüm yer tutur.

24 saat