İlyada Destanı’nda Anadolu’nun ‘teleme yoğurdu’nun tarifi bulundu

Troya Müze Müdürlüğü’nün yürüttüğü araştırmalarda, Anadolu’da incir sütü ile keçi sütünü mayalayarak elde edilen teleme yoğurdunun tarifine Homeros’un “İlyada” destanında rastlandı. Troya Müze Müdürü Rıdvan Gölcük, “Anadolu’daki telemenin tarifinin Homeros’ta yer aldığı bugüne kadar bilinmiyordu. Dolayısıyla bu ilk, yeni bir keşif oldu. Araştırmalar sonucunda incirin sütünde bir nevi bir ‘lateks’ ve ‘fisin’ denilen bir madde olduğunu, bu maddenin keçi sütünü kestirdiğini gördük” dedi.

İLYADA DESTANI’NDA TELEME YOĞURDU TARİFİ

Çanakkale‘nin merkezine bağlı Tevfikiye köyü sınırlarında yaşanan Troya Savaşları’nın anlatıldığı 2 bin 750 yıllık Homeros’un “İlyada” destanında, Anadolu’daki telemenin tarifine yer verildi. Troya Müze Müdürü Gölcük, bu tarifin destanda daha önce bulunmadığını ve dolayısıyla yeni bir keşif olduğunu ifade etti.

Homeros’un “İlyada”sında gastronomi ile ilgili araştırmalar yaparken, beklenmedik bir bulguya ulaştıklarını belirten Gölcük, “Çalışma sırasında aslında hiç beklemediğimiz bir keşif yaşadık. İlyada’da savaş tanrısı Ares yaralanıyor ve yarasının ne kadar hızlı iyileştiğini göstermek için örnek veren Homeros, ‘Ak sütle incir özü karıştırılır da hani, çarçabuk koyulaşıverir sulu süt, mayalanıverir göz önünde’ diyor. Bu satırları okuyunca araştırma başlattık ve Anadolu’da özellikle Yörüklerin Adana, Hatay, Mersin civarlarında yeni sağılmış keçi sütüne incirin sütü damlatarak 5-6 dakika içinde mayalandığını ve yoğurda benzeyen bir ürün ortaya çıktığını, bu ürüne de ‘teleme’ adı verildiğini gördük” diye konuştu.

Gölcük, Anadolu’daki telemenin tarifinin Homeros’un eserinde yer aldığını ve bu bilginin daha önce bilinmediğini, dolayısıyla bu durumun bir ilk olduğunu belirtti:

“Homeros’un aslında bahsettiği şeyin bugün Anadolu’da ‘çoban aşı’ ya da ‘teleme’ olarak bilinen ürünün tarifi olduğunu gördük ve hemen bunu denemeye başladık. Keçi sütü aldık. Keçi sütüne incir sütü damlatarak ya da incirin dalıyla karıştırarak mayalanıp mayalanmadığını görmeye çalıştık ve neredeyse sadece 5 dakika içinde bir mayalanma gerçekleşti.

Destanda bahsedilen 2 bin 750 yıllık tarifle bir ‘teleme’ yaptık. Araştırmalar sonunda incirin sütünde bir nevi bir ‘lateks’ ve ‘fisin’ denilen bir madde olduğunu, bu maddenin keçi sütünü kestirdiğini gördük. Teleme ya da Homeros’taki bu tarif batıda hiç bilinmiyor. Yani incirin sütüyle keçi sütünün mayalanabileceği hiç bilinmiyorken, Homeros destanında yer alan telemenin neredeyse 3 bin yıldır devam ediyor olması, Homeros metninin Anadolu ile nasıl kuvvetli bir bağı olduğunu gösteriyor.”

Gölcük ayrıca, Troya-1 yerleşiminden çıkarılan hayvan buluntularının yüzde 50’sinden fazlasının keçiye ait olduğunu ve Gökçeada’da hayvan buluntularının yüzde 75’inin keçi olduğunu dile getirerek sözlerini şöyle sonlandırdı:

“Troya’da en fazla bulunan hayvan keçi. Gökçeada’da hayvan buluntularının yüzde 75’i keçi. Dolayısıyla bu bölge keçiyi çok iyi tanıyor. Keçi sütünü çok iyi tanıyor. Belki de Anadolu’da telemenin ilk yapıldığı yerlerden biri, Çanakkale. Şimdiki amacımız Homeros’un bu tarifini Anadolu gastronomisinde iyice tanıtmak. Çünkü bu sihir gibi bir şey. Homeros’un bu tarifini, kahramanların yediği bu teleme tarifini Anadolu gastronomisiyle, Türk gastronomisiyle tanıştırmak istiyoruz.