Neden cep mendillerinin hep kare olduğu sorusunu düşünerek başlayabiliriz. Cep mendilleri her zaman kare değildir, en azından Louis XVI, tüm mendillerin uzunluklarının genişliklerine eşit olması gerektiğine karar verdiğinden beri kare olmuştur. Henry IV zamanında Louvre’da bir Parisli’nin elinde altıgen bir mendil tuttuğu bir portre vardır. O zamandan beri aşağı yukarı elde edilen cep mendilinin köşeli olmasına karar vermesi için kralı ikna edenler fabrikatörlerdi.
Porselen, ipek, barut, tuvalet kağıdı… Çinliler bunu nasıl yapacaklarını biliyorlardı. Belki de dünyada bu kadar çok keşif yapan yenilikçi bir ulus yoktur. Chou hanedanından (MÖ 1.122’den) heykellerin başlarında bir parça dekoratif kumaş görebiliriz; uzmanlara göre, kafalarının sıcak güneşten koruması içindi.
Korunan başka bir kayıt, MS 1. yüzyılda Romalı şair Catullus tarafından kayda alınmıştır. Yüzü temizlemek için kullanılan “ter bezi” anlamına gelen” sudarium” denilen ketenden bahsediyor . Bu Roma mendilleri gladyatör oyunları sırasında da kullanılıyordu. Onları arenaya atmak, dövüşün başlaması anlamına geliyordu.
Mendiller daha sonra zamanda yolculuk etti, özellikle 13. yüzyılın ortalarına kadar. Kullanımları Çinlilerinkine benziyordu ve hem Fransızlar hem de İngilizler onlarıaynı amaçla kullandı .Mendilleri kullanmanın başka bir yolunu bulan Fransızlardı, gözyaşlarını silmek için. Kral Henry II. dişlerini bile onlarla fırçaladı.
Mendiller çoğunlukla beyazdı, bu renk hijyenik kabul edildi. Üstelik onları kullanan kadınlar, bu rengin temsil ettiği nazik ve yumuşak kabul edildi. Renkli mendiller, doğası gereği sadece dekoratifti.
Bazı tarihi kayıtlara göre, Fransız Kraliçesi Maria Antoinette mendilleri popüler hale getirdi. Kocası ve müstakbel taht halefi ile Fransa’ya geldikten sonra, evi (Avusturya) için ağladı ve iç çamaşırından yırttığı bir bez parçasını gözyaşlarını silmek için kullandı.
Ortaçağ’da Uygurların yaptığı duvar resimlerinden, Dede Korkut masallarına, X. asırdaki Divanü Lügati’t-Türk’e kadar nice vesika, öteden beri Türkler arasında mendilin itibarını gösterir. Öyle ki zamanla bir “Türk Mendil Kültürü” bile teşekkül etmiştir. Bazı minyatürlerde, Osmanlı padişahları elinde mendil ile tasvir edilir.
Sol elinde medil tutan Fatih Sultan Mehmet
Hain Bir Savurganlık
Mendil karanlık çağlardan on altıncı yüzyıl İtalya’sına kadar uzanıyor, oraya belki daha önce belki de yorulmak bilmez Marco Polo tarafından getirilmiş ve onu özet yasalarının nesnesi haline getirecek kadar büyük bir zevkle birdenbire ve keyfi bir biçimde moda haline gelmiş. Fazzoletto, İtalyan gelin sandığının önemli bir parçasıydı ve gelin, mendillerinin zenginliği ve savurganlığıyla tanınırdı. Oradan Fransa’ya ve son olarak da eski kuşak tarafından kötü bir savurganlık olarak görüldüğü İngiltere’ye yayıldı.
Napolyon’un 200 yıllık mendili satışa çıkıyor, 2001.
Rönesans devri portrelerinde kişiler sıklıkla ellerinde dantelli mendil ile tasvir edilmiştir
Birçok moda aksesuarı olan mendillerin ortaya çıkması uzun sürmedi. İpek, Venedik danteliyle veya altın ve gümüş işlemelerle birleştirildi. O kadar değerli hale geldiler ki vasiyetlerde bile vasiyet edildiler. 17. yüzyılın sonunda, Batı Avrupa’da cinsiyete bakılmaksızın hemen hemen herkes mendil takıyordu ve sonraki yüzyılda yeni bir kullanımı oldu- hanımlar örneğin çeşitli halka açık etkinliklerde beyaz mendiller salladılar.
Aşıkların Gizli Şifresi Mendil…
Mendil, her yerde ve zamanda âşıkların haberleşme vasıtası olmuştur. Mendili sallamak, burnuna götürmek, yere atmak, âşıklar için hep bir mana ifade eder. Mendil, aşkın ve âşıkların gizli dilidir. Sevenler arasında haberleşme vasıtasıdır. Sevgiliye gönderilen ucu yanık mendil, ateşli bir aşka delalet eder. Kız da sevdiğine, kendi işlediği ve üzerindeki nakışların her birinin farklı manası bulunan bir mendil gönderir. Bu mendiller kullanmak için değil saklamak ve hatırlamak içindir. Mendilleri karşılıklı olarak iade etmek, aşkın da bittiğini gösterir. Sevgiliye gösterilen mendil ortadan tutuluyorsa, ‘Bu akşam seni bekliyorum’ mesajı verilir. Buna karşılık mendil sallamak, ‘peki’ manasına gelir.
Pencereden aşağı savrulan bir mendil, kızın, oğlana aşkını ilanıdır. Delikanlı durup mendili alır da itinayla katlayarak cebine koyarsa, bu aşka cevap vermiş demektir. Mesirelerde yere düşürülen mendil, buluşma haberidir. Beyaz mendil, ‘seni seviyorum’; eflatun, ‘yarın pencerenin önünden geçin, mektup vereceğim’; fıstıki yeşil, ‘dikkatli olalım; mor, ‘seni çok beğeniyorum’; kenarı pembe, ‘sensiz yaşayamam’, kenarı sarı, ‘birkaç gündür rahatsızım, dışarı çıkamadım’; kenarı yeşil, ‘sana daima sadık kalacağım’; kırmızı mendil, ‘seni bütün varlığımla seviyorum’, mavi, ‘vefasızsın, kederdeyim’; yeşil, ‘mektup gönderdim, cevap bekliyorum’ manasına gelir.
Bu sebeple mendil aşk şiirleri ve türkülerde çok geçer: ‘Üsküdara gider iken bir mendil buldum/Mendilimin içine lokum doldurdum’; ‘Mendilimin yeşili/Ben kaybettim eşimi/Al bu mendil sende dursun/Sil gözünün yaşını’; ‘Ben armudu dişledim/Sapını gümüşledim/Ben yârimin ismini/Mendilime işledim’; ‘Yar yolunu kolladım/Beyaz mendil salladım’…ve niceleri…
Bugün pek çok beyefendi hâlâ mendil kullanmakta ve önem vermektedir. Belki ev ortamında mendile ihtiyaç hissedilmeyebilir ama yolculukta, bir davete gittiğinizde cebinize ve çantanıza mendili koyun,. Öyle an olur ki kâğıt mendil, peçete derde derman olmayabilir. Mendil “Efendilerin süsü, efendiliğin alametidir. Bir de kravatla uyumlu, ceketlerin atıl sol dış cebine dürüle büküle sokuşturulan mendiller vardır, çoğu naylondur ve sadece aksesuardır.
Yazan :Zibilondon ‘dan Zeynep Moreau
Halktv.com
“24 saat”
