Şubat ayında yıllık enflasyon yüzde 54’ü aştı. Akaryakıt fiyatlarındaki artış enflasyonu oldukça yukarı çekiyor. Peki motorin ve benzinin fiyatı böyle artmaya devam ederse enflasyon bundan nasıl etkilenecek?
Can Mumay-Gökhan Kam
Akaryakıt fiyatlarına her gün zam gelmeye başladı. Dün kaynağından iptal edilen 2 lira 25 kuruşluk zamma rağmen sürücülerin gözü yol kenarındaki benzincilerin tabelalarında. Akaryakıt fiyatları çok uzun süredir çift hanelerde gezerken yakıtın bu kadar pahalanması enflasyon üzerinde de ciddi baskı yaratıyor.
Merkez Bankası Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda akaryakıt fiyatlarındaki artışın ulaştırma hizmetlerinde fiyatları yüzde 5,73, artırdığını ve yıllık enflasyonun yüzde 46,87 seviyesine çıktığını söyledi. Merkez Bankası enerji fiyatlarındaki artışın yıllık enflasyonu yukarı çektiğini belirterken aylık enflasyonu en fazla artıran etkinin yüzde 10’luk pay ile akaryakıt olduğunu söyledi.
Akaryakıt fiyatlarının enflasyonun belirlenmesinde yüzde 4,9’luk bir payı bulunuyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati 14 Ocak 2022 tarihinde yaptığı açıklamada, enflasyonun Haziran 2023’te tek haneye ineceğini düşündüğünü söylemişti.
Merkez Bankası, 2022 yılı Para ve Kur Politikası metnini yayınlamış ve bu metinde orta vadeli yıllık enflasyon hedefi yüzde 5 olarak belirlenmişti. Tabii akaryakıta zam gelmesi sadece benzin, motorin ve uçak yakıtının pahalanması anlamına gelmiyor. Özellikle motorin nakliye masraflarının ciddi şekilde artmasına neden olacak.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Ekonomist Profesör Doktor Cem Başlevent, akaryakıt fiyatlarının özellikle tarımsal üretimi ciddi şekilde etkileyeceğini ifade ederken akaryakıt fiyatlarının enflasyon üzerindeki dolaylı etkisine dikkat çekiyor. Başlevent, “Akaryakıtdaki artışlar birçok sektör için, ulaştırma, tarım gibi sektörler için ciddi bir girdi maliyeti artışı anlamına geliyor. Bu da akaryakıtın dolaylı etkisi. Önümüzdeki haftalarda ve aylarda mutlaka enflasyona yansıyacak” ifadelerini kullanıyor.
Akaryakıt fiyatlarının bundan sonra ne yöne gidebileceğini sorduğumuz Başlevent, “İki ayrı senaryo var. Bir tanesinde hükümetin dövizin kurların yavaş yavaş yükselmesine izin verdiği senaryo. Bu senaryoda akaryakıt ve benzeri ürünler çok pahalı kalacağı için enflasyon yüzde 40-50 civarında olabilir. İkinci senaryoda ise bu iş böyle gitmez deyip faiz artırımıyla döviz kurları düşürülmeye çalışılır. O zaman elbette döviz kuruyla birlikte birçok ürünün fiyatı düşecektir ve yüzde 20-30 civarında bir enflasyona ulaşabiliriz” değerlendirmesinde bulunuyor.
Yalova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim görevlisi Ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel ise yaz aylarında bol olan tarım ürünlerinin enflasyonu aşağı çekeceği beklentisinin mevcut akaryakıt fiyatları ile sıkıntıya girdiğini söylüyor. Demirel, “Açıklanan TÜİK rakamlarında bile enerji enflasyonu yüzde 188 olmuştu. Daha da artacağı açık. Bu da tüketici enflasyonuna yansıyacaktır. Dolayısıyla enflasyon yüksek seviyelerde kalmaya devam edecektir” ifadelerini kullanıyor.
