Amerika’nın Irak ve Afganistan operasyonlarının ardından ülkesine yönelmesi dünyada yeni dengelerin oluşmasına sebep oldu. Rusya ve Çin ortaklıklarını stratejik seviyeye taşırken, kurulan yeni dünya düzeni Ukrayna krizi ile iyice ortaya çıktı. Yeni dengeler ne söylüyor?
Amerika Birleşik Devletleri Bush döneminden sonra yaşadığı güvenlik paradigmaları ile birlikte kendi kıtasındaki sorunları öncelemeye başladı. ABD Başkanı Trump bu döneme geniş anlamı ile ‘America first’ (Önce Amerika) ismini verdi. Afganistan ve Suriye’den ABD ordusunun çekilmesi bu perspektifte okunabilir.
Amerika Birleşik Devletleri, pandemi, sağlık sisteminin düzeltilmesi ve ekonomi gibi kendi ülkesindeki sorunları çözmeye ağırlık verdi. Bazı uzmanlar bu dönemi ‘Amerikan hegemonyasının sonu’ olarak da niteliyor. ABD bu durumdayken Rusya ve Çin’in de 1950 yılındaki ittifaklarından çok daha farklı bir durumda oldukları aşikar.
Rusya artık Avrupa’nın en büyük doğalgaz sağlayıcısı, Çin ise dünyanın üretim üssü konumunda. Rusya’nın Avrupa üzerine yoğunlaşmasında Çin ile yaptığı ittifakın payı büyük çünkü doğu sınırlarında bir risk görmüyor.
Biden yönetimi şu an askeri harcamaları artırmak, müttefiklerin de bu yönde harcamalarını teşvik etmek ve Avrupa’nın enerji kaynaklarını çeşitlendirerek Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmayı amaçlıyor. Obama döneminde Pentagon’un üst düzey yetkililerinden olan Michele Flournoy, “Her zaman Rusya’nın gri bölgede operasyonlar düzenleyeceğini biliyorduk. Putin KGB el kitabını kullanarak yakın bölgelerde istikrarsızlık yaratacaktı. Fakat şu an bağımsız bir ülkenin işgali söz konusu bu farklı bir şey” ifadelerini kullanıyor.
Flournoy’a göre Çin, Rusya’nın uyguladığı bu politikadan tam olarak memnun değil. Eski bürokrata göre; onlar Rusya ile birlikte otoriter devletleri temsil ederek Batı karşısında durmanın daha iyi olduğunu düşünüyor.
ABD Savunma Bakanlığı dünya hegemonyasında Çin ve Rusya ile yeni bir yarışa girdiklerinin farkında. 2015 yılında resmi olarak bu dönemi, ‘büyük güç olma yarışının yeniden ortaya çıkması’ olarak tanımladılar. Savunma Bakanı Lloyd Austin ise sık sık şu an en büyük rakiplerinin Çin olduğunu, Rusya’yı daha uzun vadeli bir rakip olarak gördüklerini aktarıyor.
Aslında Biden ile Putin arasındaki ilişkiler (katil diyaloğunu saymazsak) çok da kötü başlamamıştı. İki lider geçen Haziran ayında temaslarda bulunmuş, bir dönem Afganistan’daki olaylarda ABD’nin Rusya’nın Orta Asya’daki hava üslerini kullanması bile gündeme gelmişti.
ABD ajandasını kendi ülkesine çevirdikçe, Rusya’nın da dış politika için daha rahat hareket etme imkanı oldu. Belarus ve Ukrayna üzerinde daha rahat planlar geliştirebildiler.
