“İnsan Hakları İzleme Örgütü” örgütü, Azerbaycan hükümetinin geçen yıl 25 gazeteci ve aktivisti tutukladığını bildirdi. Bu tutuklamalar, bu yıl Bakü’de düzenlenecek BM iklim zirvesinin (COP29) arifesinde gerçekleşti.
İnsan hakları örgütleri, iklim zirvesinin medyanın baskı altında olduğu bir ortamda düzenlenmesinden endişe ediyor.
Azerbaycan Kasım ayında iki haftalık BM iklim zirvesine ev sahipliği yapacak. Aralarında onlarca devlet başkanının da bulunduğu 200 hükümetin temsil edileceği etkinlikte, iklim krizinin üstesinden gelmek için gereken finansman kaynakları da tartışılacak.
Yolsuzluklar listesinde 154’üncü sırada…
Gardiyan Gazetede, medyanın ve özgürlüklerin bastırıldığı, otoriter bir devlet olarak kabul edilen Azerbaycan’ın, dünyada yolsuzluğun en fazla olduğu ülkelerden biri olarak değerlendirildiği yazılıyor. Geçtiğimiz yıl Azerbaycan, “Uluslararası Şeffaflık Örgütü”nün yolsuzluk listesinde 180 ülke arasında 154’üncü sırada yer almıştı. Ülkedeki gerçek siyasi muhalefet çok azdır. İlham Aliyev, Şubat ayında yapılan olağanüstü seçimleri yüzde 92 oy alarak resmen kazanarak üst üste beşinci kez cumhurbaşkanı oldu. Sovyet döneminde Azerbaycan’ı yöneten babası Haydar Aliyev’in, 1993 yılında askeri darbe sonucu yeniden iktidara geldiği belirtiliyor.
BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) sekreteryası Bonn’da bulunmaktadır. COP29 öncesinde burada gerçekleştirilen iki haftalık hükümet toplantısında insan hakları aktivistleri, Azerbaycan’da ciddi bir sorun olarak görülen siyasi tutuklular meselesine dikkat çeken bir eylem gerçekleştirdi.
14 Haziran’da Bonn’da görüşmelerin yapıldığı mekanın girişinde düzenlenen eylem sırasında İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün çevre temsilcisi de konuşma yaptı. Mirto Tilianaki “İnsan Hakları Evleri” ağının bir üyesi, bu yıl 29 Nisan’da tutuklanan Anar Memmedli konusunu gündeme getirdi. (Kaçakçılıkla suçlanan bir insan hakları savunucusu suçlamanın asılsız olduğunu düşünüyor) A. Memmedli “Adalet İklimi” girişiminin kurucusudur. Girişimin amacı Azerbaycan’da çevresel adaleti sağlamak için COP29’u kullanmaktır.
“Hükümetin babamı hukuka aykırı bir şekilde tutuklaması…”
İbad Bayramov ve Londra Ekonomi Okulu araştırmacısı ve sivil haklar aktivisti olan babası Gubad İbadoğlu’nun serbest bırakılması için kampanya yürütüyor. (Sahte para bulundurmak ve diğer yasa dışı eylemlerle suçlanan ekonomist, hakkındaki suçlamaları da kabul etmiyor) Geçen yaz tutuklanan, sağlık durumu kötüleşen ve cezaevindeyken tıbbi yardım almadığı iddia edilen Gubad İbadoğlu serbest bırakıldı. 22 Nisan’da ev hapsine alınacak.
Bayramov şöyle konuştu: “COP29, hükümetin babamı hukuka aykırı olarak gözaltına almasına dünya sahnesinde meşruiyet kazandırıyor. Babamın sağlık durumu son derece kötüyken, Batılı hükümetlerin temsilcileri COP29 ile ilgili olarak her hafta Azerbaycanlı mevkidaşlarıyla görüşmeye devam ediyor. “Babam gibi insanların protesto nedeniyle tutuklanıp işkence gördüğü bir ülkede iklim değişikliği konusunda kayda değer bir ilerleme kaydetmek mümkün değil.”
“İnsan haklarının gündemde olmaması korkunç”
Unilever’in eski CEO’su, iklim ve insan hakları savunucusu Paul Polman Kendisi Azerbaycan’daki mahkumlara yönelik muamele konusunda ciddi endişe duymaktadır ve uluslararası toplumun bu konuları konuşmak için COP29’dan faydalanmasının gerekli olduğunu düşünmektedir. “COP29’un bir açılış olarak kullanılmasını umuyorum. Ama insan haklarının gündemde olmaması korkunç”, diyor. Ona göre COP29’dan sonra Azerbaycan konusunda bu konuyu gündeme getirme fırsatı olmayacak.
Azerbaycanlı yetkililer eleştirileri kabul etmiyor. Ülkede hiç kimsenin siyasi düşüncelerinden ve faaliyetlerinden dolayı zulme uğramadığını söylüyorlar. Yetkililere göre yasa dışı faaliyetlerde bulunduğundan şüphelenilen bir kişinin tutuklanması, ilgili kanunlara göre yapılacak bir soruşturma ve adil yargılamayla çözüme kavuşturulur. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Ceza davalarının ve soruşturmaların sonuçlarının yanı sıra mahkeme kararlarının beklenmesi yerine, sanıkların serbest bırakılması için Azerbaycan’a çağrı yapılması yasal prosedürlere açıkça aykırıdır.” ifadesine yer verildi.
Üst üste üçüncü yıldır COP, otoriter liderler tarafından yönetilen ve insan hakları durumunun içler acısı olduğu düşünülen ülkelerde düzenleniyor. COP28 geçen yıl Birleşik Arap Emirlikleri ve Dubai’de, COP27 ise 2022’de Mısır’da düzenlendi.
“Bonn’daki hazırlık toplantısına katılan hükümetler…”
COP, “tarafların konferansı”nın kısaltmasıdır. 1992 yılında imzalanan UNFCCC, Paris İklim Anlaşması’nın atası sayılıyor. Her ne kadar BM, COP’un iki haftası boyunca protestoculara ifade özgürlüğünü garanti etse de, bunun ev sahibinin mekan dışındaki davranışlarını etkileme şansı çok az.
“Bonn’daki hazırlık toplantısına katılan hükümetler, Azerbaycan’ı sivil toplum temsilcilerine yönelik baskı nedeniyle kınamalı ve güçlü iklim kararlarını zayıflatmaya yönelik her türlü girişime karşı çıkacaklarını açıkça belirtmelidir.”– Tilianaki diyor.
Özgürlük radyosu
