İstanbul’da kentsel dönüşüme girmesi beklenen bazı apartmanların dış cephelerinde ünlü sanatçılar tarafından yapılmış sanat eserleri bulunuyor. Bu eserler arasında en çok bilinenler ise; İstanbul’un 4. Levent semtinde 1950’li yıllarda inşa edilen bazı apartmanların dış cephelerinde yer alan ünlü sanatçı Bedri Rahmi Eyüboğlu’na ait mozaik süslemeler. 4. Levent İstanbul’da deprem odaklı kentsel dönüşüm planlamalarının yapıldığı semtlerden biri. Bölgede 70 yaşın üzerinde pek çok apartman bulunuyor. Olası bir dönüşüm durumunda bu eserlerin ne olacağı merak konusu oldu. Benzer durumdaki apartmanların olduğu Kadıköy ilçesinde ise Belediye Meclisi, kültürel mirasın korunması için örnek teşkil edecek bir karar aldı.
TANINMIŞ RESSAMLAR YAPTI
1950’li yıllarda 4. Levent’teki apartmanlar inşa edilirken dış cepheler üzerinde duvar resimleri ve mozaiklere yer verilmesi kararlaştırılmıştı. Dönemin tanınmış ressamları Nurullah Berk, Sabri Berkel, Eren Eyüboğlu, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Ercüment Kalmık ve Ferruh Başağa’ya bu amaçla siparişler verilmiş, çok yönlü bir sanatçı olan Eyüboğlu o dönemde kaleme aldığı, “Mozaik Hakkında” başlıklı yazısında, “Mimar eli değmedikçe resim loş müze salonlarında uykuya dalmaya mahkumdur” ifadeleriyle mimari ve resim sanatının bir araya gelmesinin önemini vurgulamıştı.
İSTANBUL’UN HAFIZASI
Sonuç tam da Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun dediği gibi oldu; apartmanların dış cephelerine işlenen mozaikler, 70 yıl boyunca yolu 4. Levent’e düşen İstanbullulara günün her saati sergilendi, görenlerin gününü güzelleştirdi. Mozaiklerin yer aldığı apartmanların büyük çoğunluğu bugün ofis ve işyeri olarak kullanılıyor. Binaların dış cephelerinde artık klimalar ve tabelalar da bulunuyor ancak bunların mozaiklerin önüne geçmesine izin verilmiyor. İstanbul’un hafızasında iz bırakan ve bugün artık kültür mirası statüsünde olan eserler binaların üzerinde rahatlıkla görülebiliyor. İstanbul’un konut stokunun eski olduğu pek çok semti gibi 4. Levent bölgesinde kentsel dönüşüm gündemde. Genellikle sitelerin oluşturduğu konut alanlarında devam eden inşaatlar göze çarpıyor.
KADIKÖY ÖRNEK OLABİLİR
Mozaiklerin yer aldığı binaların dönüşümü konusunda emsal teşkil edecek bir adım Kadıköy’de atıldı. Kentsel dönüşüme giren yapılardaki sanat eserlerinin korunması için Belediye Meclis kararı yayınlandı. Kadıköy’de kentsel dönüşüm kapsamında yıkımı yapılan yapıların cephelerinde, girişlerinde bulunan; her biri belli bir kimlik ve dönemin sanatsal ve mimari kültürünü yansıtan süsleme elemanlarının korunması için Belediye Meclisi’nin, Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu’nu (KUDEB) görevlendirdiği öğrenildi.
TESPİTİ YAPILACAK
Kararda, “Mülk sahipleri/müteahhit tarafından süslemenin sökümü sırasında uygulama sorumluluğunu üstlenecek bir mimar/inşaat mühendisi belirlenerek Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu’na bildirilmesi, sökümü yapılan süslemelerin malzeme cinsi ve parça niteliğine göre korunarak muhafazası için bir yöntem belirlenmesi, süsleme öğelerinin değerlendirilmesi için yöntem belirlenmesi” ifadelerine yer verildi. Moda’da, Suadiye’de, Bağdat Caddesi ve çevresindeki apartmanlarda Nasip İyem ve Ercüment Kalmık’ın aralarında olduğu sanatçıların panoları yer alıyor.
KORUMAYA ALINACAK
Öte yandan Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat da, Levent’teki süslemelerin durumu için, “Biz özel bir alanda sergilemeye ve daha önce olduğu gibi bu kültür mirasını korumaya talibiz” derken, belediyeden yapılan açıklamada, “21 adet duvar mozaiği İstanbul III Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 20.11.2012 tarih 689 sayılı kararı ile koruma altına alınmış; söz konusu mozaiklere ilişkin röleve ve restitüsyon projeleri aynı Kurul’un 29.04.2014 tarih ve 1575 sayılı kararı ile uygun bulunmuştur” denildi.
