Birleşmiş Milletler bünyesindeki Kalkınma Programı (UNDP) bir süredir, denizlerde iklim değişikliği sonucu artan istilacı türler üzerine çalışmalar yapıyor. UNDP son olarak Antalya’da düzenlenen bir sempozyumla Türk denizlerindeki durumu ilgili bakanlıklar ve deniz biyologlarından oluşan bilim insanlarıyla birlikte ele aldı. Küresel iklim değişikliğinin en çok etkili olduğu ülkelerden biri olan Türkiye, hem denizlerde hem de karada istilacı canlı türlerinin hedefinde.
DENİZ TAŞIMACILIĞI ETKİLİ
UNDP, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı istilacı türlerin denizlere ne ölçüde zarar verdiğini tam olarak ortaya koymaya çalışıyor. Türkiye’nin sahilleri her yıl milyonlarca turisti ülkeye çekiyor. İstilacı deniz canlıları sadece yerli balık popülasyonunu azaltmakla kalmıyor, turizmi de olumsuz etkiliyor. Sempozyumdan çıkan sonuçlara göre istilacı türlerin kıyılarımıza yayılmasında en önemli sebeplerden biri deniz taşımacılığı. Tankerlerin hem boş hem de doluyken baş ve yan bölümlerine aldıkları su olan “balast suları” ile istilacı türlerin Türkiye’ye taşındığı belirlendi.
ATLANTİK DENİZYILDIZI
İstilacı türler arasında daha yaygın olarak görülen aslan balığı ve balon balığı dışında “Kuzey Atlantik denizyıldızı” adı verilen canlı da dikkat çekiyor. UNDP, Kuzey Atlantik denizyıldızı üzerinde özellikle duruyor. Söz konusu denizyıldızları, Akdeniz ve Karadeniz’e yayılarak su altı biyolojik çeşitliliğine büyük zarar veriyor. Uzmanlar denizyıldızlarının Türkiye’ye özgü yumuşakçaları ve midyeleri tükettiğini belirtiyor. Atlantik denizyıldızı ilk olarak 1993 yılında Marmara Denizi’nde, 2003 yılında da Karadeniz’de görülmüştü. Uzmanlara göre istilacı türlerin Türk sularına ulaşması da yine balast sularıyla oldu.
500 YABANCI TÜR GİRİŞİ OLDU
Deniz ekosistemi üzerine çalışmaların yürütüldüğü “Marias” adlı projenin verilerine göre şu ana kadar Türkiye’nin denizlerinde tespit edilen yaklaşık 500 yabancı tür bulunuyor. Türkiye’nin denizlerine her 4 haftada bir yeni yabancı tür girişi oluyor. Şu ana kadar tespit edilen tür girişlerinin üçte ikisi Kızıldeniz’den Akdeniz’e Süveyş Kanalı üzerinden, üçte biri gemilerin gövdesinde ve balast suları içerisinde gerçekleşti.
28 MİLYAR DOLAR ZARAR VAR
İklim değişikliği ile artan istilacı türler Avrupa Birliği’nin de (AB) gündeminde. Avrupa’daki biyolojik istilaların ekonomiye olan maliyetini ortaya çıkarmak için pek çok çalışma yapılıyor. “Springer Open” adlı kuruluşun yayımladığı rapora göre istilacı türlerin gözlemlenen maliyeti 28 milyar dolar seviyesindeyken, önümüzdeki yıllarda hem bu türlerin popülasyonlarının hem de sebep olacakları zararın katlanarak artacağı öngörülüyor. Araştırmada bu türlerin maliyetinin 2040 yılına kadar 148,2 milyar dolara ulaşacağı hesaplandı.
HEPSİ KAYIT ALTINDA DEĞİL
Rapora göre iklim değişikliği zararlı türlerin yayılmasını kolaylaştırıyor. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin araştırmaları istilacı türlerin ekstrem hava olayları nedeniyle yeni bölgelere taşınabildiğini belirledi. İstilacı türlerin tam olarak ortaya çıkarılması konusunda dünya henüz yolun başında. Avrupa Birliği genelinde yayıldığı tahmin edilen işgalci türlerin ancak küçük bir bölümü kayıt altında.
