Türkiye’de geçen yıl ortalama 67 bin 500 yabancı ev satın aldı. Meydana getirilen son düzenlemeyle, konut satışıyla Türk vatandaşlığı başvurusunda alınacak gayrimenkulün kıymeti 400 bin dolar olarak belirlenmişti. Bahse mevzu uygulama, bilhassa büyük şehirlerde kiraların fahiş şekilde artmasının arkasından bazı tepkilere niçin olmuştu. Şimdi Avrupa Birliği’nde de benzer bir münakaşa yaşanıyor.
AB, üye devletlere emlak yatırımı karşılığında oturma izni satışını sınırlama çağrıları yapıyor. Bunun üstüne geçtiğimiz aylarda İrlanda, Yunanistan, Malta ve Portekiz bazı önlemler almıştı, bahse mevzu ülkelere İspanya da dahil oluyor. İspanya, “altın vize” adı verilen uygulamayı sıkılaştırarak, yüklü oranda yatırım karşılığında oturum izni satılmasını engelleme mevzusunda çalışıyor.
Böylece, oturma izni başvurusunda alınacak gayrimenkulün kıymetini 500 bin euronun üstüne çıkarmayı hedefliyor. Kararın arkasında yatan en büyük nedenlerden biri ise, Rusya-Ukrayna savaşından dolayı yaptırım uygulanan kişilerin Avrupa’da oturma izni almasının önüne geçebilmek.
Altın vize uygulaması, Mariano Rojoy hükümeti tarafınca 2013’te, tuğla balonunun patlaması üstüne yatırımcıların ülkeden kaçmasını engellemek ve emlak sektörünü düşmüş olduğu dar boğazdan çıkarmak suretiyle hayata geçirilmişti.
İspanya’daki uygulamalar, minimum 500 bin euro gayrimenkul yatırımı meydana getiren yabancıların iki yıl daha uzatılabilen üç senelik oturma izni almalarına izin vermekte. Konut yatırımı, yabancı servetlerin ülkede yapmış olduğu yatırımların büyük bir bölümünü oluşturmakta. İspanya geçen yıl gayrimenkul satın alan 2 bin 462 yatırımcıya oturma izni verdi. Bu sayıda bundan önceki yıla nazaran yüzde 60 oranında bir artış söz mevzusu.
Ülkede 2013’ten bu yana ise 11 bin 464 şahıs ev satın alıp oturma izni elde etti. Bu sayıya, öteki aile üyelerinin doğrusu ortalama 20 bin kişinin de dahil olması umut ediliyor. Edinilen bilgiye nazaran, İspanya Toplumsal Güvenlik ve Göç Bakanlığı yetkilileri, 500 bin euro tutarının artık kafi olmadığını düşünüyor. Bakanlık bu çalışmalarını iktisat ve ulaşım bakanlıklarıyla temas halinde yürütüyor. Sadece bu mevzuda hemen hemen tam bir mutabakata varılmış değil.
Ülkede ev inşası azca olduğundan kiralarda yükseliş söz mevzusu; Toplumsal Güvenlik ve Göç Bakanlığı’nın bu adımının halihazırda zor dönemden geçen emlak piyasası üstünde baskıyı arttıracağını dile getiren kesimler mevcut. Hükümet de bu mevzuda kati bir karara varmış değil.
Hükümetin altın vizeyi şirketlerden hisse alanlara vermeyi düşündüğü de bahsi geçen ihtimallerden biri. Sadece bunun da ticari projeleri ve toplumsal iştirakı negatif etkilemesinden kaygı ediliyor. Öte taraftan bu yöndeki tartışmaların uzamasının emlak sektöründe balon ortaya çıkmasına niçin olması da bir öteki kaygı deposu. Yabancı yatırımın azalmasının piyasanın öteki alanlarına negatif tesir yapacağını dile getirenler de var. Peki, bu kadar negatif duruma karşı bu karar niçin gündemde?
Avrupa Konseyi, geçen yıl yapmış olduğu uyarıda zengin yabancılara vatandaşlık satılmasının doğurabileceği sorunlara dikkat çekmiş ve bu kişilerin yaptırım uygulananlar sıralamasında olup olmadığının iyice denetim edilmesi gerektiğine işaret etmişti. Konsey yapmış olduğu açıklamalarda, denetim mekanizmalarının uygun şekilde hayata geçirilmemesinden duyduğu büyük endişeyi dile getirmişti.
Internasyonal Şeffaflık Örgütü’nden Manuel Villoria Mendieta ve David Martinez de yatırım meydana getiren kişilerin gelirlerinin kaynağının iyi bir halde araştırılması ve ev karşılığında oturma izni uygulamasının kara para aklama şeklinde suçlara alet olmasının önüne geçilmesi icap ettiğini belirtiyor. Mendieta ve Martinez, denetimin noksan yapılmasının ek olarak suçluların İspanya’ya girmesine de niçin olacağını kaydediyor.
