3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde Sınır Tanımayan Gazeteciler, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi de dahil olmak suretiyle dünya genelinde medyanın ve gazetecilerin durumuna ilişkin bir takım rapor ve araştırma yayınladı.
Endeks 2023 senesinde 180 ülkede durumu değerlendirdi ve bunların 31’i “fazlaca kirli”, 42’si “kirli”, 55’i “sorunlu” ve 52’si “iyi” oldu. “. Kısaca dünyanın on ülkesinden yedisinde gazetecilik ortamı “fena”.
Bu yıl Azerbaycan 151. sırada (geçen yıl 152) yer aldı ve durumun “fazlaca kirli” olduğu ülkeler içinde kaldı.
Norveç yedi senedir üst üste birinci, İrlanda ikinci, Danimarka üçüncü sırada yer ediniyor.
Endeksin en altındaki son üç sıra ise Vietnam (178.), Çin (179.) ve Şimal Kore (180.) oldu.
“Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, Brezilya’nın 18. sıraya yükselmesi ve Senegal’in 31. sıraya gerilemesi ile durumda büyük bir değişim, büyük inişler ve çıkışlar ve benzeri görülmemiş değişimler gösteriyor.
Sınır Tanımayan Gazeteciler Genel Sekreteri Christophe Deloire, bu istikrarsızlığın birçok ülkedeki yetkililerin saldırganlığının, gazetecilere yönelik düşmanlığın yanı sıra düzmece ve yanlış bilgilerin artmasının bir sonucu olduğuna inanıyor.
Bundan dolayı, cevap verenlerin bir çok, ülkelerindeki siyasal figürlerin çoğunlukla yada dizgesel olarak kitlesel dezenformasyon yada propaganda kampanyaları düzenlediğini yada bunlara katıldığını söylemiş oldu. İçeriğe müdahale etme ihtimali gerçek haberciliğin işini bozar, rolünü ve tesirini zayıflatır.
Dezenformasyon endüstrisi, manipülatif içinde ne olduğu büyük ölçekte yayar. Son zamanlarda isteğe bağlı olarak içerik sentezleyebilen Suni Zeka da bunda mühim bir rol oynuyor. Böylece bir suni zeka programı olan Midjourney’in beşinci versiyonu, talep üstüne yüksek çözünürlüğünde olan görüntüler üretiyor ve toplumsal ağları inandırıcı fakat düzmece “fotoğraflarla” dolduruyor.
Kitlesel dezenformasyon, propaganda ve basın haklarının ihlal edilmiş olduğu yer olan Rusya, 9 puan gerileyerek 164. sıraya geriledi.
Türkiye’deki durum da keskin bir halde kötüleşti, ülke 16 sıra geriledi ve 165. sıraya geriledi. Erdoğan yönetimi, 14 Mayıs seçimleri öncesinde gazetecilere yönelik zulmü yoğunlaştırdı.
İran’da (177. sıra), protestoların sert bir halde bastırılması, web kesintileri ve gazetecilere yönelik rahatsız etme durumu daha da kötüleştirdi.
Yunanistan’daki yetkililer (107. sıra) bir casus programı yardımıyla gazetecilere yönelik nezarete güçlendirmiş olsa da, Avrupa Birliği ülkeleri gazeteciler için dünyanın en rahat emek vermesi olmaya devam ediyor.
Eski SSCB cumhuriyetleri endekste şu sıraları aldı: Moldova – 28, Ermenistan – 49, Gürcistan – 77, Ukrayna – 79, Kırgızistan – 122, Kazakistan – 134, Özbekistan – 137, Tacikistan – 153, Türkmenistan – 176.
Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, değişik ülkelerden bir grup medya uzmanı ve gazetecinin metodolojisine dayalı olarak derlendi. Metodoloji, basın özgürlüğünün derecesini, esas olarak “gazetecilerin haber seçme, üretme ve yayma kabiliyetlerini ve ek olarak üzerlerinde siyasal, ekonomik, yasal, fizyolojik ve ruhsal baskıların varlığını dikkate alır. Gazetecilere ve kitle kontakt araçlarına yönelik rahatsız etme vakaları da dikkate alınmaktadır.
