Corcoran Harel, 53 yaşında ve Los Angeles’te 40 yaş üzeri kadınlara hitap eden bir yaşam gazetesi çıkarıyor. Harel, uzun yıllardır internetten alışveriş yaptığını ve en sevdiği online mağazalarda indirim olduğunda çok heyecanlandığını söylüyor. Bilgisayarının başında alışveriş yaparken odaya aileden biri girdiğinde, “İndirim! İndirim yakaladım!” diyerek heyecanını gösterdiğini anlatıyor.
Peki, internetten sipariş vermek bizi neden bu kadar mutlu ediyor? Uzmanlar, online alışverişin ardında yatanları açıklıyor ve “alışveriş sepetinizi” hafifletecek bazı tavsiyelerde bulunuyor.
Online alışveriş, bir “yenilik” olmaktan “normale” döneli yıllar oldu. Mesela, Amazon kurulalı neredeyse 30 yıl olacak. 1995’te kurulan şirket, online kitapçı olarak piyasaya girmişti. Bugün sitenin ABD pazarında dakikada 7 bin 400 ürün satıldığı ifade ediliyor. Tabii bunda pandemi zamanında değişen tüketim alışkanlıklarının payı oldukça yüksek.
ABD’de perakende piyasasının nabzını tutan Yıllık Perakende Ticaret Araştırmaları’nın (ARTS) verilerine göre, ülkedeki e-ticaret satışları, 2019’da 571 milyar dolar iken, 2020’de bu meblağ 815 milyar dolara yükseldi. Bu yükselişte insanların kapalı mekanlara girmek istememesi önemli bir pay sahibi. Fakat uzmanlar bunda ayrıca insanların kendini teskin edici davranışlara yönelmesinin de payı olduğunu belirtiyor.
Tüketim Psikolojisi Dergisi’nde 2014’te yayımlanan bir araştırma ise alışveriş yapmanın insanları bir anda daha mutlu ettiğini ve üzüntüyle mücadeleye katkı sunduğunu ortaya koyuyor. Araştırmaya katılan uzmanlar, bir şeyler satın almanın kendi üzerimizde kontrol ve yetki hissi sunduğunu kaydediyor.
Southern California Üniversitesi’nin psikoloji bölümünden araştırma görevlisi Jorge Barraza bütçemizi aşmayacak harcamalar yapmanın geçici de olsa bir kontrol hissiyatı yarattığını ve üzüntüyü hafiflettiğini dile getiriyor.
Psikolog ve Alabama Üniversitesi misafir doçentlerinden Joshua Klapow ise online alışverişin yüz yüze iletişimdeki zevki daha kuvvetli bir seviyeye taşıdığına işaret ediyor. Kendisinin de en son internetten 3 tane şişme havuz, bir tane katlanabilir çırpıcı, iki kavanoz badem ezmesi ve 20 kilogram kuş yemi aldığını vurgulayan Klapow, sözlerine şöyle ediyor:
“Yüz yüze alışverişle kıyasladığınızda, online alışveriş daha tatmin edici bir alışveriş türü. Uyuşmazlıklar ve engeller daha az. Ayrıca nasıl davrandığınızın da pek bir önemi yok ve seçenekleriniz fazla.”
Klapow, yüz yüze alışveriş yapabilmek için bir yere gitmemiz, bazen oraya nasıl gideceğimizi öğrenmemiz ve aradığımız şeyi bulmak için “bir dünya yürümemiz” gerektiğini dile getiriyor.
Pennsylvania Üniversitesi’nde nörobilim araştırmaları yürüten Joseph Kable ise, online alışverişte birçoğumuzun o çok arzuladığı hızlı tatmin hissiyatının mevcut olduğuna vurgu yapıyor. Kable, insanlar ile hayvanların hemen sonuç getirecek eylemleri, gelecekte sonuç verecek eylemlere tercih etme eğiliminde olduğunu söylüyor. Kable, “O nedenle iyi şeyleri bir an önce gerçekleştirmeyi ve kötü şeyleri de olabildiğince ileriye ertelemeyi tercih ederiz” diyor.
