Yaşlandıkça hafızamız da zayıflar. Bu, çoğumuz için kökleşmiş bir varsayım ancak çalışmalarını George Washington Üniversitesi Hastanesi’nde sürdüren nörolog Prof. Dr. Richard Restak’a göre düşüş kaçınılmaz değil. Beyin ve nöroloji üzerine 20’den fazla kitap yazan Prof. Restak, hafızaya ilişkin problemleri olan hastalara on yıllardır yardımcı olmaya çalışıyor.
Prof. Dr. Restak, hafızayı güçlendirmeye yardımcı olabilecek etkenler arasında zihinsel egzersizler, düzenli uyku alışkanlıkları ve sağlıklı beslenme gibi faktörleri öne çıkarmakta.
Bununla birlikte Prof. Dr. Restak belleğin yaratıcı düşünceyle nasıl bağlantılı olduğunu, teknolojinin bellek üzerindeki etkisini ve belleğin kimliği nasıl şekillendirdiğini de göz önünde bulundurarak hafızanın her yönünü ele alıyor.
Özellikle çalışma belleğine (working memory) vurgu yapan Prof. Dr. Restak, en kritik hafıza türü olarak tanımladığı çalışma belleğini kısa süreli bellek ile uzun süreli bellek arasına yerleştiriyor ve zeka, konsantrasyon ve başarı faktörlerini bu hafıza türünün işleyişinde rol sahibi olarak vurguluyor.
Uzmanlar da çalışma belleğini güçlendirmek için mümkün olan her gün egzersizler yapmak gerektiğinin altını çizerken bununla birlikte tüm hafıza becerilerini güçlendirmenin, daha sonra ortaya çıkabilecek bellek sorunlarının önüne geçmek için oldukça kritik olduğunu da vurguluyor.
Harvard Üniversitesi’nden psikolog ve hafıza uzmanı Prof. Dr. Daniel Lawrence Schacter; dalgınlık, ihmalkarlık, çarpıtılmış anılar gibi durumların kaybolmuş ya da çarpıtılmış hatıralara sebep olabileceğini aktarıyor. “Hatırlayabildiğimiz kadarız” diyen Prof. Dr. Restak ise bunlara teknolojik çarpıtma, teknolojik dikkat dağınıklığı ve depresyonu ekliyor. İşte sağlıklı bir hafıza için bazı ipuçları…
Bazı hafıza kayıpları aslında hafıza problemleri değil, dikkat problemleridir. Örneğin, bir kokteylde tanıştığınız birinin adını unuttuysanız, bunun nedeni o sırada birkaç kişiyle konuşuyor olmanız ve onu duyduğunuzda gerektiği kadar dikkat etmemiş olmanız olabilir.
Prof. Dr. Restak, “Dikkatsizlik, hafıza güçlüklerinin en büyük nedenidir” diyor ve “Bu, belleği doğru şekilde kodlamadığınız anlamına gelir” şeklinde devam ediyor.
İsimler gibi yeni bilgiler öğrenirken dikkatli olmanın bir yolu da kelimeyi bir nesne ya da bir olguyla ilişkilendirip görselleştirmek.
Günlük hayata entegre edebileceğiniz birçok hafıza egzersizi var. Alışveriş listenizi aklınızda tutmak veya bir yemek tarifini ezberden uygulamak gibi. Prof. Dr. Restak, “Aklınızda kalan maddeleri görmeye çalışın” diyor ve örneğin sık sık yemek pişirmenin aslında çalışma belleğini geliştirmenin harika bir yolu olduğunu ekliyor. Bunların yanında GPS’i mümkün olduğu kadar az kullanmak da bir yol. 2020’de yayınlanan bir araştırma, araç kullanırken GPS’i daha sık kullanan insanlarda keskin bir bilişsel düşüş gösterdiğini ileri sürüyor.
