Jake Eberts önünde duran bardağı eline aldı. Küçük bardak tuzlu, bulanık bir sıvıyla doluydu. İçeriğini biliyordu, sıvıyı tek seferde içiverdi… Eberts, shigella bakterisi barındıran bu özel karışımı içerken çok çok büyük ihtimalle ağır bir dizanteri geçireceğinin farkındaydı. Geçirdi de…
5 Nisan’da gerçekleşen olay tamamen kontrol altında yaşandı. 26 yaşındaki Jake Eberts, Maryland Üniversitesi’nde içilebilir dizanteri aşısı çalışmaları kapsamında 12 gün hastanede yatması gereken bir deneyin parçası olmayı kabul etti.
Bazıları aşılanmış bazıları da aşılanmamış olan gönüllülere hastalığı yapacak bakteriler veriliyor ve aşı çalışmasının hangi koşullarda kimler üzerinde ne kadar başarılı olabileceği kontrol edilmiş oluyor. Shigella adı verilen bakteri şigelloz ya da daha ağır ve daha bilindik versiyonuyla basil dizanterisi olarak bilinmekte.
Hayvanlarda nadiren görülen; başlıca insan ve primatlarda rastlanan bir hastalık olan dizanterinin etmen organizması sıkça insan dışkılarıyla pislenmiş sularda bulunur ve dışkı-ağız yoluyla aktarılır.
Peki Eberts bunu neden kabul etti? Bakteri içerikli karışımı içtikten sonra yaşadığı süreci anlatırken “Hayatımın en kötü sekiz saatiydi” ifadelerini kullanan Ebert, 7 bin dolar kazandı. Bunun yanında bir araştırmaya yardımcı olmanın mutluluğunu da yaşayan genç adam söz konusu araştırmada olduğu gibi, detaylara yönelik iyi bilgilendirmeler yapılırsa farklı çalışmalarda da yer almak istediğini ifade etti. Eberts taburcu olurken şunları söylüyordu:
“Kendimi burada Rahibe Teresa gibi göstermek istemiyorum… Bunu bedavaya yapmazdım. Birinden dizanteriye yakalanmasını istemek çok büyük bir istek.”
Bunun yanında deneyiminden de söz eden Eberts, “Bütün süreç boyunca, ‘Vay canına, bu korkunç bir hastalık’ dedim” ifadelerini kullanırken, “Gelişmekte olan dünyadaki küçük çocukların bununla uğraştığı düşüncesi, muhtemelen hastalığın delirtici etkisiyle de beni çok duygulandırdı” diye konuştu.
Dünyada bir yılda görülen yaklaşık 165 milyon vakasının yüzde 99’u az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde meydana gelmekte. Bu ülkelerdeki vakaların yüzde 69’u beş yaş altı çocuklarda görülüyor. Bir yılda basil dizanterisinden ölen yaklaşık 1.1 milyon insanın yüzde 60’ı da beş yaşın altında…
Çoğu zaman, insanlar bakteriyi taşıyan sulardan içerek, yine bakteriyi taşıyan biri tarafından hazırlanan yiyecekleri yiyerek ya da enfekte bir kişinin dışkısıyla doğrudan temas ederek bu hastalığa maruz kalıyorlar. Söz konusu bakteriye karşı henüz onaylanmış bir aşı geliştirilmediği için Eberts gibi gönüllülerin katıldıkları testler devam ediyor.
Fransa’da Institut Pasteur için çalışan bilim insanları birkaç yıldır shigella’ya karşı bir aşı geliştirmekte. Aşı ilk etapta İsrail’de testlere tabi tutuldu. Şimdi ise ABD’nin Maryland eyaletinde Eberts de dahil olmak üzere birkaç düzine sağlıklı yetişkin ve Kenya’da günlük yaşamlarında bakterilerle temas edebilecek küçük çocuklar üzerinde deneniyor.
