Hasun Peiris için hayat giderek daha da zor bir hal alıyor. Artan gıda fiyatları nedeniyle 32 yaşındaki oduncunun tüm birikimleri tüketti. Ailesi kamyonunu satmak zorunda kalırken kötü günler için kenarda tuttukları altınlarını da rehin vermek durumunda kaldılar. Asya’da bir ada ülkesi olan Sri Lanka, belki Ukrayna’dan binlerce kilometre uzaklıkta ancak savaştan sonra ülkede motorin giderek daha az bulunur bir hale geldi ve bunun sonucu olarak ülke bir aydır günlük elektrik kesintileriyle de karşı karşıya…
Şimdi Peiris günlük kereste sevkiyatlarını azaltmak zorunda kaldığı gibi günlük beslenme miktarını da azaltmak durumunda. Hamile eşinin sağlığının çok daha önemli olduğunu ifade ediyor:
“En son ne zaman tavuk ya da Hindistan cevizi yediğimi hatırlayamıyorum… Korkuyorum; nasıl devam edeceğimi bilmiyorum…”
Sri Lanka aslında büyük oranda yerel nedenlerle uzun süredir ekonomik olarak bunalımda. Ülke tam pandeminin yaralarını sarmaya heveslenirken patlak veren savaş, ada ülkesinin küresel yakıt ve tedarik krizi noktasında çok daha derinden sarstı. Resmi kaynaklardan geçen salı günü yapılan açıklama ekonominin içine düştüğü buhranı daha net bir biçimde ortaya koyuyor.
Devlet, dolar rezervlerini yakıt ve gıda ithalatında kullanabilmeleri için yapmaları gereken uluslararası borç ödemelerinin askıya alınması gerektiğini açıkladı. Bu da yıkıcı bir enflasyon sarmalına katkıda bulundu. Merkez bankası verileri geçen altı ayda pirinç ve buğday fiyatlarının iki katına çıktığını gösteriyor. Motorinde artış yüzde 60 oranında. Tüm bunlara elektrik kesintileri de eklenince ülkede protestolar da baş artık baş gösteriyor.
International Crisis Group (Uluslararası Kriz Grubu) analisti Alan Keenan tabloyu şöyle çiziyor:
“Ukrayna’da savaş olmasaydı bile Sri Lanka krizde olurdu, ancak savaş her şeyi çok daha karmaşık hale getiriyor. Ukrayna etkisi şöyle: iki ayı karşılayabileceğini düşündüğünüz yakıt için kredi limitiniz şimdi bir ay için yetiyor. Kurtarma paketi alsanız bile bununla daha az yiyecek, daha az yakıt ve daha az ilaç satın alabiliyorsunuz. Şu günler, ekonominizin çökmesi için korkunç günler.”
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, küresel gıda fiyatlarının, kısmen büyük bir buğday üreticisi olan Ukrayna’daki savaş nedeniyle, BM’nin izlemeye başladığı 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye çıktığı konusunda uyarılarda bulundu. Ajansın şefi, enflasyonun küresel tüketicilere, özellikle de en yoksullara olağanüstü maliyetler getireceğini söyledi.
Şubat 2022’de döviz rezervi ciddi biçimde tehlikeye giren Sri Lanka, petrol ithal etmek için kredi alma niyetiyle Hindistan’ın kapısını çaldı. Ülkenin ulaşımda ve sanayide olduğu kadar elektrik üretiminde de petrole ihtiyacı var. Sri Lanka, elektrik üretiminin yüzde 40’ını petrol kullanarak gerçekleştiriyor. Bunun için Hindistan’dan 500 milyon dolarlık bir kredi alan Sri Lanka’da Maliye Bakanı Ali Sabry bu kredinin nisan ayında çoktan tükeneceğini ifade etti.
Muhalif politikacı ve eski maliye bakanı Eran Wickramaratne, hükümetin derhal daha fazla gıda ithal etmesi gerektiğini vurguluyor. Geçen hafta Hindistan, Sri Lanka’ya 40 bin ton pirinç göndermeye başladı. Ama Wickramaratne bunun yeterli olmadığını söylüyor.
