Pandeminin çalışma yaşamına en büyük etkisi, esnek çalışma modellerinin normal akışından hızlı bir biçimde geniş kitlelere yayılması oldu. Özellikle Y Kuşağı ve Z Kuşağı, esnek çalışmayla çok daha verimli olacağını düşünüyor. Rakamlar da bunu gösterirken uzmanlar ‘Değişim kapıda’ diyor…
Dünya çapında gerçekleştirilen bir ankete göre çalışanların yüzde 30’u, mevcut işverenleri tam zamanlı olarak ofise dönmelerini isterse yeni bir iş aramayı düşüneceklerini söyledi. Bu noktada özellikle Millennials olarak da bilinen Y Kuşağı ve Z Kuşağı direnç gösteriyor. Pandeminin ardından PepsiCo, Meta ve General Motors gibi büyük ölçekteki şirketlerin de dahil olduğu pek çok kurum, sıra uzaktan çalışmayı ve esnek çalışmayı kurumsal kültürlerine dahil etti.
Ancak gerçek anlamda “esneklik” insanların sadece nerede çalıştıkları ile değil, aynı zamanda ne zaman çalıştıklarıyla da alakalı bir durum. Southwest Airlines, pilotların sabah ve akşam uçuş programları arasında seçim yapmasına izin veriyor. Automattic ve DuckDuckGo’nun da dahil olduğu bazı teknoloji şirketleri, çalışanlarının dünyanın herhangi bir yerinde adeta göçebe bir şekilde yaşamalarına ve varsa gündelik işlerini hafta içi kamusal mesai saatleri içinde yürütmelerine olanak tanıyor.
Bu son örnekler elbette daha nadir rastlanan bir durum. Fakat yakın gelecekte giderek yaygınlaşması da bekleniyor. DuckDuckGo’nun kıdemli pazar araştırması analisti Azad Abbasi-Ruby, net konuşuyor:
“Daha fazla şirketin bundan yararlanmaması gerçekten çok üzücü. Bu süreçte o kadar çok iş başardık ki… Bence bunun çoğu, insanların en üretken oldukları zamanda çalışmasına izin veren bu esneklikle ilgili.”
Esnek çalışma giderek daha yaygınlaşan bir kavram. Türkiye’de geçmişte daha çok işveren tarafından “zaman zaman mesaiye kalacaksın” demenin kurumsalcası olan esnek çalışma, yakın geçmişte daha çok verimliliğin gözetildiği ve çalışanın lehine olduğu varsayılan bir uygulamaya dönüştü. Elbette öğretmenlik gibi işlerin çalışma saatleri esneklikten uzak ancak düşününce günümüzdeki pek çok “beyaz yakalı” işinde çalışma saatleri esneyebilir.
Uzmanlara göre, daha fazla işveren esnek mesaiyi gerçek anlamda benimser ve çalışanların kendileri için en iyi olan zamanlarda çalışmasına izin verirse, bunun geri dönüşü daha sağlıklı, daha üretken, daha yaratıcı ve daha sadık bir iş gücü olmakta.
IWG’nin pandemi öncesinde 80 ülkeden ve farklı sektörlerden 15 bin çalışanla yaptığı ankette katılımcıların yüzde 83’ü esnek çalışma saatleri sunmayan firmalarda çalışmayı tercih etmeyeceğini söylüyor. Esnek çalışma sistemine geçmiş işletmelerin yüzde 85’i işletmelerinde verimliliğin arttığını düşünüyor.
İşletmelerin yüzde 55’i daha hızlı ve daha üretken olmak için, işletmelerin yüzde 34’ü ise uluslararası çapta büyümeyi hedefledikleri için esnek çalışmayı seçtiklerini söylüyor. Araştırma, ayrıca şirketlerin yüzde 65’inin sermaye ve operasyonel harcamaları azaltmak için esnek çalışmaya döndüğünü de gösteriyor.
Çalışan anneler konuya ilişkin bir başka örnek. Pandemide ABD genelinde 700 bini aşkın ebeveyn çocuklarının evden ders görmesi durumuyla karşılaştı. Pek çok çalışan, özellikle çalışan anne, bu sebeple iş gücünü terk etmek durumunda kaldı. Pew Araştırma Merkezi pandemiden önce bile, özellikle birçok annenin, iş ve aile yükümlülükleri arasındaki çatışmaların kariyerlerine zarar verdiğini hissettiğini gösteriyor.
Bunun yanı sıra vücudumuz da daha fazla esneklikten faydalanmakta. Biyolojik saatimiz oldukça etkili zira yetişkinlerin yarısından fazlası için biyolojik uyku saati gece yarısı epey aşıyor; bu da tipik, sabah 9’dan akşam 5’e çalışma programının pek çoğumuza uymadığını ortaya koyuyor.
