İki yıldır hayatımızda yer eden koronavirüs global çapta organ bağışlarını da etkiledi. Türkiye’de de ciddi bir düşüş gözleniyor. Bunda noter onayına rağmen ailenin bağışları reddetmesinin önünü açan mevcut kanunun da etkisi var, pandemi çekincelerinin de… Peki çözüm yolu ne?
Pandemi kaynaklı yaşanan olumsuz değişimler tıbbın farklı alanlarında da kendini açıkça gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün Mart 2021’de yayınladığı kanser raporunda çarpıcı bir durum ortaya çıkmış ve 2020’de meme kanseri, akciğer kanserini geçerek dünyada en fazla görülen kanser türü olmuştu.
Bu duruma sebep olan faktörlerin en başında geleni insanların Covid nedeniyle rutin kontrolleri aksatması olmuştu. Konuya ilişkin 23 Mart’ta yayınladığımız haberimizde görüşüne başvurduğumuz Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özlem Er şöyle demişti:
“Pandemi süreci hem halihazırda tanı almış hastaların kontrollere gelmesinde hem de tarama amacıyla hastanelere başvuran kişilerin sayısında azalmaya neden oldu.”
Bu çarpıcı tabloyu başka branşlarda da örneklendirebiliriz ancak global çapta yaşanan bir başka probleme dikkat çekmekte fayda var. Pandemi organ bağışlarını da olumsuz etkiledi. Bu durum maalesef Türkiye’de de böyle.
Genetiği değiştirilmiş bir domuzdan alınan kalbin başarılı bir şekilde bir insana nakledilmesi tüm dünyada heyecanla karşılanırken bunun bir sebebi de yaşanan organ sıkıntısıydı.
Konuya ilişkin The New York Times’ta yer alan haberde “Ciddi bir organ sıkıntısı var. Her gün bekleme listesinde yer alan bir düzine insan hayatını kaybediyor. Geçen yıl 3 bin 817 ABD vatandaşına insandan alınan kalp nakledildi ve rakam her zamankinden fazlaydı ancak potansiyel talep hala çok daha yüksek” ifadelerine yer verilmişti.
Peki Türkiye’de durum ne? Türk Böbrek Vakfı Başkanı Timur Erk haberglobal.com.tr okurları için aktardı. Erk, pandemiyle ortaya çıkan tablo hakkında şunları söyledi:
“Pandemi döneminde çok ciddi bir azalma söz konusu. Şöyle ki örneğin böbrek nakli öncesinde yapılması gereken bir takım tetkikler ve tahliller var. Mutlaka tam teşekküllü bir hastaneye gidilmesi lazım. Pandemi nedeniyle ortaya çıkan, sıkıntı, tereddüt ve korkuyla bu tetkikleri yaptırmaktan çekindi bir kısım insan ve bağış süreçlerini ötelediler.”
Durumu rakamlarla da açıklayan Erk, “Global çapta organ nakilleri yaklaşık yüzde 40 oranında azaldı. Türkiye’de Kasım 2021’in sonu itibarıyla 22 bin 775 kişi böbrek nakli bekliyor. 2019’da gerçekleştirilen böbrek nakli sayısı 3 bin 863 iken 2020’de 2 bin 499’a indi. Ciddi bir azalma söz konusu” diyor ve şöyle ekliyor:
“Son güncellemenin yapıldığı Kasım 2021’in sonunda, gerçekleşen böbrek nakli sayısı ise 2 bin 692. Görünen üzere 2020’ye nazaran bir artış var ancak hala 2019 rakamlarına yani pandemi öncesi rakamlarına ulaşabilmiş değiliz.”
