Stuart E. Eizenstat, ömrünü Naziler’in ganimet olarak çöktüğü sanat eserlerini geri almaya adadı. Bu alanda uluslararası bir sözleşme imzaladı. Joe Biden da dahil olmak üzere beş farklı ABD hükümetiyle çalıştı. Şimdi önünde yeni bir dava var. Ancak bu kez Eizenstat farklı bir konumda!
İkinci Dünya Savaşı döneminde Naziler’e kaptırdıkları mallarını geri almak isteyenlere Stuart E. Eizenstat’tan daha fazla kimse yardımcı olamazdı, olamadı da. 79 yaşındaki diplomat ve avukat, ABD’de Joe Biden hükümeti de dahil olmak üzere beş farklı hükümete Yahudi Soykırımı’na ilişkin konular çerçevesinde danışmanlık verdi.
Kendisini ünlendiren ise Avrupalı hükümetler ve şirketlerle yaptığı görüşmeler sonucunda Yahudi Soykırımı’ndan kurtulmayı başaranlar ve mağdurların aileleri için toplamda 8 milyar doları aşkın bir meblağ toplaması oldu.
Bununla birlikte ganimet olarak el konulan sanat eserlerinin geri alınması konusunda dünya çapında uygulanan bir sözleşme konumundaki Washington Principles (Washington Prensipleri) adı verilen paktın kaleme alınmasında da büyük ölçüde katkıda bulundu.
Bu sayede haksız bir biçimde el konulan sanat eserleri gerçek sahiplerine veya gerçek sahibinin varislerine en güvenli, adil ve doğru biçimde ulaştırılabiliyor.
Eizenstat, 2019 yayınlanan bir makalesinde, “Kendine saygısı olan hiçbir hükümet, sanat eseri satıcısı, özel koleksiyoncu, müze veya müzayede evi, Naziler tarafından çalınan sanat eserlerinin ticaretini yapmamalı veya bunlara sahip olmamalıdır” ifadelerine yer vermişti.
Ancak bir avukat olan Eizenstat, hiçbir zaman bireysel bir tazminat davasına karışmamıştı.
Söz konusu durum birkaç ay önce değişti. Sanat koleksiyonuna Naziler tarafından el konulan Yahudi bir çiftin mirasçıları, Eizenstat’ın bir çocukluk arkadaşına dava açtı. Eizenstat arkadaşına yardım etmeyi kabul etti.
2015’ten beri Ludwig ve Margret Kainer’in akrabaları, bir zamanlar Kainers koleksiyonunun bir parçası olan empresyonist ressam Pissarro’nun bir tablosu için hak talebinde bulunmanın yollarını arıyordu. Mayıs 2021’de, Kainer çiftinin varisleri Gerald D. Horowitz’in ailesine dava açtı. Eizenstat, Horowitz’in eşi Pearlann Horowitz’in çocukluk arkadaşıydı ve bu sebeple aile adına çalışmayı kabul etti.
Eski ABD Hazine Bakanı Yardımcısı Eizenstat tabloyu 1995 yılında New York’ta satın alan Gerald D. Horowitz’in iyi niyetle hareket ettiğini ve konuda buna yönelik hiçbir kara bulut olmadığını belirtiyor ve şunları söylüyor:
“İkinci Dünya Savaşı sırasında el değiştiren sanat eserlerine yönelik ortaya atılan farklı iddiaların bazıları net, bazıları değil. Söz konusu tabloyla ilgili tarihsel gerçekleri araştırdığımızda, (Kainerlerin öne sürdüğü) iddia kesin olmakta çok uzak. Karmaşık tarihsel sorular ve çelişkili bilgiler içeriyor.”
